| Historisch | Naamsoorsprong | Straatnamen | Oorlogsslachtoffers | Bio-bibliografie |
| De Dobbel-Beker Logo | Wapen omschrijving | Verwijzingen/Bronnen |
                                                     | Zegel Jacob de Dobbelaere | Wapenschild Dedobbelaere | Wapenschild Dobbelaar |
                                                     | Wapenschild DeDobbeler | | Wapenschild Dobbelaere |

  In de eerste nummers van ons tijdschrift, in het begin van de jaren 70 dus, werd melding gemaakt van diverse wapenschilden.
Het schild dat sinds 1974 gebruikt werd om vooraan ons tijdschrift te verschijnen verwijst naar de wassen zegel die gebruikt werd door Jacob de Dobbelaere.
Hij gebruikte deze bij oude documenten dat de geleverde diensten van Jacob aan de stad Brugge regelde als wapenman of boogschutter.
Verschillende afdrukken van deze zegel zijn bewaard gebleven in het archief van Brugge. De zegelring zelf is echter niet gevonden.
Over deze persoon is nog bekend dat hij regelmatig als koopman naar de Hanza-steden in het oosten voer, en deel uitmaakte van de stedelijke militie.
Deze Jacob gebruikte een zegel met hierop 3 dobbelstenen.
Ook een zekere Jan Dobbelaere, schepen van de gravin (Drongen, 1347) gebruikte een wapen met een dobbelsteen erop.
In de 18° eeuw gebruikte ook notaris Dobbelaar uit Middelburg een wapen met 3 dobbelstenen, waarschijnlijk afkomstig uit Gent.
Andere wapens toonden een bijl (Gaspard de Dobbelaere, Zomergem 1550) of een leeuw (vooral De Dobbeleer uit het Brabantse).
 
Familienamen die reeds zo vroeg voorkomen (14°-15° eeuw) waren eerder voorbehouden aan begoede mensen.
Het feit dat Dobbelaers wapenschilden gebruikten met dobbelstenen erop doet vermoeden dat ze in dienst van de graaf opzichter waren in een dobbelschool, of een ambacht uitoefenden dat bv. te maken had met het maken van dobbelstenen.
Om misbruiken en valsspelen tegen te gaan dienden dobbelstenen immers door erkende ambachtslui gemaakt te worden.
Het blijft evenwel een feit dat onze oudste naamdragers wel een wassen zegel gebruikten dat verwijst naar het ambacht van de 'dobbel'stenen, en niet een schild gebruikten met een andere symboliek
 
Men kan wel stellen dat er een logische verklaring te vinden is in het middeleeuwse ambacht van de dobbelsteenmakers of toezichthouders van de dobbelscholen.
Vandaar dat het binnen De Dobbel-Beker voor hand lag om toenertijd het zegel van Jacob de Dobbelaere uit Brugge als symbool te gebruiken.
In tegenstelling tot het wapen van Jan Dobbelaere uit Drongen dat slechts één dobbelsteen vertoonde met hierop 5 ogen, had het zegel van de Brugse naamgenoot 3 dobbelstenen.
In het midden van het schild is een gekartelde dwarsbalk te zien, erboven staan 2 stenen met respectievelijk 6 en 5 ogen, eronder staat een steen met 3 ogen.
Vermoedelijk heeft dit alles een eigen betekenis die ons momenteel ontgaat.
 
Bronnen:
  • Recueil Historique et Héraldique, Armorial Général Illustré (DDB 1972, blz.27)
  • Rekeningen aan het Brugs stadsbestuur (1363-1386) (Stadsarchief Brugge F°81-N°1) (DDB 1972 blz.80, DDB 1974 blz.29)
  • Archief Kasteel Elsegem, fonds Vaernewijck nr 16 (Rijksarchief Gent) (DDB 1975 blz.9)
  • Wat betekent mijn familienaam (Van Overstraeten in De Autotoerist) (DDB 1979 blz.38)
  • DDB 1987 blz.117, DDB 1988, DDB 1990 blz.88
  • DDB 1997 blz.78, DDB 1998 blz.90, DDB 2001/3, DDB 2003 blz.56
  • Etymologisch woordenboek (Van Daele)
  • Verklarend woordenboek van de familienamen (Debrabandere) (DDB 1997 blz.81)

    •  
    Samenstelling: Marc Van Stappen
    Tekst zie DDB 2/2004 blz.40-42

    Een wapen is in de heraldiek een teken dat is verbonden aan een persoon, een familie, een stad of staat, of een groep bij elkaar horende mensen.
    Traditioneel werd het gedragen op het schild. Het gebruiken van een wapen wordt het 'voeren' van een wapen genoemd.
    Het wapen werd later uitgebreid met de helm met daarop een helmteken en een wrong van het dekkleed, en het werd bovendien getoond op andere herkenbare plaatsen zodat de herkenbaarheid van de groep in een veldslag gewaarborgd was en eigendommen duidelijk aan de persoon gebonden.
    Naast toepassing binnen families wordt het wapenschild tegenwoordig ook vaak gebruikt als een symbool van een land, stad, gemeente, waterschap of provincie.
    Een vlag met de afbeelding van een wapen heet een banier.
     
    Wie heeft een wapen?
    Er wordt wel eens gedacht dat alleen adellijke families een wapen kunnen hebben. Dit is niet het geval. Heel veel families hebben vanouds een wapen, maar veel familieleden weten dat niet meer. Het gebeurt wel dat een familie een wapen voert dat afkomstig is van een andere familie met (bijna) dezelfde naam. Men spreekt dan van een geassumeerd wapen.
    Draagt men een zegelring, dan hoort daar een wapen in te staan.
    Oorspronkelijk hadden heren en ridders een uniek wapenschild.
    Toen in de late 12e eeuw het wapen steeds meer prestige had verworven gingen zonen hun vaders wapen gebruiken, soms ongewijzigd. Zo ontstond het familiewapen.
    Wapenschilden zijn echter maar kort het exclusieve domein van de ridderkaste geweest; al in de 13e eeuw gingen ook anderen zoals steden, gilden en sommige belangrijke burgers een wapen gebruiken.
    De boeren hielden het eeuwenlang bij hun huismerken maar ook in hun kringen werden familiewapens in de loop der eeuwen steeds algemener.

     
    Dit is het zegel van Jacob de Dobbelaer(e), koopman tot Brugge ca.1383.
    Op de tekening uitgewerkt door Emiel de Herckenrode.
     
    Dit familiezegel is bewaard gebleven in een aantal - 18 in totaal - oorspronkelijke afstempels in bruine lak in het Stadsarchief van Brugge.
     
    De afdrukken in bruine was zijn ca. 20 mm. in doorsnee.
     
    De betreffende documenten zijn kwijtingen afgeleverd door de stad Brugge voor gepresenteerde diensten als "wapenman" of "boogschutter",
    m.a.w. "solde" genaamd "glavie ghelde", gedateerd tussen 1383 en 1386.
     
    Jacob de Dobbelaere was een aanzienlijk koopman, herhaaldelijk belast, samen met andere kooplieden, met belangrijke zendingen naar de "Hanza"-steden in het Oosten, maar maakte blijkbaar ook deel uit van de stedelijke militie.
     
    De schrijfwijze van de naam verschilt meermalen in de verscheidene akten o.a. als Jacob de Dobbelaere, Jacoppe den Dobbelare.
     
    Op het zegel zelf is het niet geheel duidelijk of er de Dobbelaer of Dobbelaere staat.

     

     


    De vorm van het schild
     
        Er bestaat geen vaste regel voor schildvormen.
     
     
     
        De meeste bestaande schildvormen komen voort uit de pen van de heraldische tekenaar. Het wapenschild is altijd aan mode onderhevig geweest.
        De oudste schilden uit de 12e en de eerste helft van de 13e eeuw zijn driehoekig van vorm.
        Daarna worden de driekhoeken bijna gelijkzijdig en vanaf de 14e eeuw komen bovendien de halfronde schilden voor.
        In de bloeitijd van de heraldiek werden door ridders en strijders in de verschillende landen schilden gebruikt die behalve aan de mode,
        ook aan specifieke eisen van de toenmalige oorlogsvoering aangepast waren.
        Vanaf de 15e eeuw verschijnen de overige schildvormen en daarmee ook de decoratieve heraldiek.
        Traditionele vormen verdwijnen door het aanbrengen van insnijdingen en uitschulpingen die, opgerold en omgebogen, een renaissanceuitstraling hebben.


    Het Logo van De Dobbel-Beker
     
    Het feit dat Dobbelaers wapenschilden gebruikten met dobbelstenen erop doet vermoeden dat ze in dienst van de graaf opzichter waren in een dobbelschool, of een ambacht uitoefenden dat bv. te maken had met het maken van dobbelstenen (Zie Naamsoorsprong).
    Vandaar dat het binnen De Dobbel-Beker toenertijd voor de hand lag om het zegel van Jacob de Dobbelaere uit Brugge als symbool te gebruiken.
     
    Hierbij werd de naam van Jacop de Dobbelaere vervangen door "De Dobbel-Beker" en "1971".
     
    Eind 1973 werd dit wapen aangenomen als algemeen wapen voor de Dobbel-Beker.
     
     


      Omschrijving van een wapenschild
     
      Bij de omschrijving van een wapen is het gebruikelijk dat men heraldische namen gebruikt voor de kleuren en metalen.
      Bovendien kan elke kleur een symbolische betekenis hebben, maar opvattingen verschillen per tijdperk, land of persoon.
     
      De benamingen en (voorbeelden van) betekenissen zijn:
           - Rood (keel): Symbolische betekenis: Moed, opoffering
           - Blauw (azuur of lazuur): Symbolische betekenis: wetenschap, waarheid
           - Groen (sinopel): Symbolische betekenis: mildheid, hoop
           - Zwart (sabel): Symbolische betekenis: Gevaar, kracht
           - Goud/geel (goud of or): Symbolische betekenis: Wijsheid, rijkdom
           - Zilver of wit (zilver of argent): Symbolische betekenis: Trouw
     
      Andere kleuren worden vrijwel niet gebruikt, als er personen, dieren of voorwerpen worden weergegeven in het schild, en de kleur ervan is niet een van de kleurcodes, maar de waarheidsgetrouwe kleur, noemt men die "van zijn/haar natuurlijke kleur".
     
     

    Familiewapen in gebruik bij Tak 44 in Hamburg (Meegebracht uit Brabant).
     
    Afgebeeld in: Hamburgische Wappenrolle: nach Hamburgischen Wappenbuchern zusammengestellt von Eduard Lorenz Lorenz-Meyer.
    Hamburg, 1912.
     
    Vooral De Dobbeleer families uit het Brabantse gebruikten een leeuw op hun wapenschilden.

     

     
    Tekst en afbeelding: DDB 1/2004 blz 28
     
     

    Wapenschild Petrus Dobbelaar (Notaris Publicus/Openbaar notaris)
     
       In de 18° eeuw werd dit Wapenschild gebruikt in Zeeuws Vlaanderen door Petrus Dobbelaar (Pieter Dobbelaer).
       Pieter Dobbelaer was notaris te Middelburg, maar tegelijk of minstens gedurende een lange periode ook notaris te Batavia (Nederlands Indië).
       Dit familiewapen vertoonde drie dobbelstenen met zes ogen op een egale achtergrond van zilver.
       In 1942 was dit wapen in Batavia door een wapentekenaar naar de originele zegelafdruk getekend.
       Hoe hij toen aan die kleurvermelding (achtergrond van zilver) was gekomen is dan toch een raadsel.
       De eerste helft van zijn leven heeft hij doorgebracht in Zeeuws-Vlaanderen waar hij dit wapen ontleende aan een toen Zeeuw-Vlaamse familie.
     
    Tekst en afbeelding: DDB 3/2004-blz 74
     
    Wapenschild familie Dobbelaere Tak 36/39
     
       Muurbord van de Amerikaanse familie Dobbelaere (Tak Nr. 36/39).
     
       Het muurbord behoort toe aan ‘grandmother Marie and grandpa Julius' van de Amerikaanse familie Dobbelaere.
     
       Op het bord staan twee wapenschilden weergegeven.
       Het betreft hier vermoedelijk de wapenschilden van Marie Vynckier die gehuwd was met Julius Dobbelaere.
       Eén van de wapenschilden telt een 3-tal dobbelstenen, De getekende dobbelstenen wijzen eerder op artistieke vrijheid van de schilder.
       Rondom zijn afbeeldingen weergegeven van 4 oude familieboerderijen, één ervan zou nu nog in het bezit zijn van Dobbelaeres.
     
       De familie van Julius en Marie was blijkbaar tijdens WO I gevlucht naar Frankrijk (Normandië) toen Duitse soldaten de familieboerderij
       in beslag namen en zelfs later in brand staken.
       Een oudere broer van Marie was teruggekomen en kon nog een paar dingen waaronder het muurbord uit het brandende huis redden.
       Bij hun terugkeer bleek de geboortegrond echter verwoest te zijn.
       Daarop hebben ze, op aanraden van hun neef Julius (missionaris) uit Michigan, besloten om per schip naar Amerika te migreren.
     
     
     
      Tekst en afbeelding: DDB 4/2014-blz 99
     
    Verwijzingen naar Dobbelaere-wapenschilden zijn te vinden in onderstaande naslagwerken:
     
  • Sceaux Armotiés des Pays-Bas et les Pays Avoisinants, J. Th. De Raadt, 1897 met op blz. 387: enerzijds Gaspard de Dobbelaer, schepen van de graaf van Vlaanderen, Zomergem 1550, “une hache contornée’ en verder de naam …obel.re f Joes (dus Gaspard zou de zoon van Joannes Dobbelaere zijn), anderzijds ene Jan Dobbelare in Tronchiennes (?) waar hij schepen was van de vrouwe van Cassel in 1347, met op het wapenschild een dobbelsteen met 6 ogen aan de voorkant.
  • Groot Alfabetisch register van namen en blazoenen, Jan van Hellemont, 1988 met diverse bronvermeldingen.
  • In Leenaerts, Algemeen Genealogisch Heraldisch repertorium voor de Zuidelijke Nederlanden, Vol I-V, Handzame 1969-1979, Vol VI-VIII Torhout 1985 met de schrijfwijzen: De Dobbelaer(e), De Dobbele(e)r, Dobbelaar, Dobbelaer, Dobbelaer:Borluut, Dobbelaere, Dobbelaere:Nefors, Dobbelaere:Van Gilwe, Dobbele, Dobbeleere:Adam, Dobbeleers, Dobbeleire, Dobbeler(e)
  • In Lyna, Catalogue des manuscrits de la Bibliothèque royale de Belgique tome XII Héraldique-Armoriaux 1936 en tome XIII Héraldique-Généalogie 1948 met op P. 7509-7739 De Dobbeleer en op P. 7753 De Dobbelere.
  • In Van Parys, Inventaire analytique de fonds Houwaert (Kon. Bibl. Albert I) op P. 393-396-395 De Dobbeleer, op P.37-155-220 Dobbeleer, op P.220 Dobbeleere dit de Walle, op P. 37 Dobbelere
  • In Goethals, Indicateur nobiliaire de Belgique, de France,etc, Bruxelles 1863: Dobbeleer, Dobbeleere, Dobbelere.
  • In Merghelynck, Vademecum pratique en utile: Dobbelaere
     
    Info: Dhr. Arno DDB --/-- blz 98

    • Samenstelling: Marc Van Stappen, Fons Dobbelaer, Dhr Arno en Emiel de Herckenrode.


    www.dobbel-beker.be